Συμπτώματα νόσου Πάρκινσον: Ένας πλήρης οδηγός

Καλωσορίσατε στο Φάρο του Πάρκινσον! Αυτός ο οδηγός στοχεύει να βοηθήσει ασθενείς και οικογένειες να κατανοήσουν τη νόσο Πάρκινσον. Μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις που λαμβάνουμε αφορά τα διαφορετικά συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει ένας ασθενής με Πάρκινσον. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η νόσος Πάρκινσον επηρεάζει τον καθένα με διαφορετικό τρόπο και δεν θα εμφανιστούν όλα τα συμπτώματα σε κάθε ασθενή. Όμως, η γνώση των διαφορετικών συμπτωμάτων δίνει αυτοπεποίθηση στην αντιμετώπιση της νόσου.

Η νόσος Πάρκινσον είναι μια προοδευτική νευρολογική κατάσταση, που σημαίνει ότι προκαλεί προβλήματα στον εγκέφαλο τα οποία εξελίσσονται με τα χρόνια. Επομένως, τα συμπτώματα μπορεί να αλλάξουν κατά τη διάρκεια της νόσου. Εδώ θα βρείτε μια εύκολη και κατανοητή παρουσίαση των συμπτωμάτων.

Τα 4 βασικά κινητικά συμπτώματα

Η διάγνωση της νόσου Πάρκινσον γίνεται με βάση συγκεκριμένα συμπτώματα που σχετίζονται με την κίνηση και ονομάζονται κινητικά συμπτώματα:

1. Τρόμος (τρέμουλο): Συχνά ξεκινά σε ένα χέρι, πόδι ή στο σαγόνι και είναι πιο εμφανής σε κατάσταση ηρεμίας παρά κατά την κίνηση. Περίπου 7 στους 10 (70%) ανθρώπους με Πάρκινσον εμφανίζουν τρόμο. Ο τρόμος συνήθως εξαφανίζεται στον ύπνο και μπορεί να βελτιώνεται με την κίνηση.

2. Βραδυκινησία (αργές κινήσεις): Οι κινήσεις γίνονται πιο αργές, κάνοντας απλές καθημερινές δραστηριότητες (π.χ. ντύσιμο, μπάνιο, σήκωμα από καρέκλα) πιο δύσκολες και χρονοβόρες. Η βραδυκινησία είναι ένα απαραίτητο σύμπτωμα για τη διάγνωση της νόσου Πάρκινσον.

3. Μυϊκή δυσκαμψία (σφίξιμο στους μύες): Οι μύες μπορεί να σκληραίνουν (σφίγγουν) και να προκαλούν πόνο ή αίσθημα ακαμψίας. Όταν ο γιατρός κινεί το χέρι ενός ανθρώπου με Πάρκινσον, η κίνηση μπορεί να είναι «σπασμωδική», σαν να κομπιάζει, όπως ο δείκτης ενός μηχανικού ρολογιού. Αυτό ονομάζεται φαινόμενο «οδοντωτού τροχού».

4. Διαταραχές ισορροπίας: Καθώς η νόσος προχωρά, μπορεί να γίνει δυσκολότερο να διατηρηθεί η ισορροπία, αυξάνεται ο κίνδυνος για πτώσεις και ο αθενής εμφανίζει σκυφτή στάση σώματος. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως εμφανίζονται στα πιο προχωρημένα στάδια.

Άλλα κινητικά συμπτώματα

Πέρα από τα 4 βασικά κινητικά συμπτώματα, η νόσος Πάρκινσον μπορεί να επηρεάσει:

1. Βάδισμα (περπάτημα): Τα βήματα γίνονται πιο μικρά και γρήγορα («συρόμενο βάδισμα»). Υπάρχουν στιγμές που είναι δύσκολο να ξεκινήσει το περπάτημα ή τα πόδια σταματούν ξαφνικά, σαν να παγώνουν («πάγωμα βάδισης»).

2. Ομιλία: Η φωνή γίνεται πιο χαμηλή και μονότονη. Η ομιλία μερικές φορές γίνεται πολύ γρήγορη και μπερδεμένη, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να την παρακολουθήσει κανείς.

3. Κατάποση: Οι δυσκολίες στην κατάποση (δυσφαγία) είναι συχνότερες όσο η νόσος εξελίσσεται, αλλά μπορεί να εμφανιστούν και νωρίτερα. Αυτό συμβαίνει γιατί οι μύες του λαιμού μπορεί να γίνουν πιο αδύναμοι, κάνοντας την κατάποση δύσκολη και αυξάνοντας τον κίνδυνο πνιγμού ή σιελόρροιας (αυξημένη παραγωγή σάλιου).

4. Γραφή: Τα γράμματα γίνονται πιο μικρά και είναι δύσκολο να διαβαστούν.

5. Αυτόματες κινήσεις: Το ανοιγμα και κλείσιμο των ματιών, το αυθόρμητο χαμόγελο ή η φυσική κίνηση των χεριών στο περπάτημα μπορεί να μειωθούν.

6. Έκφραση προσώπου: Το πρόσωπο γίνεται λιγότερο εκφραστικό.

Ακούσιες κινήσεις (κινήσεις που γίνονται χωρίς έλεγχο)

1. Δυσκινησίες: Αυτές είναι κινήσεις που γίνονται παρά τη θέληση του ανθρώπου με Πάρκινσον (δεν τις ελέγχει) και μοιάζουν με χορευτικές κινήσεις. Οι δυσκινησίες αποτελούν ανεπιθύμητη ενέργεια της λεβοντόπα. Άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της νόσου Πάρκινσον (ντοπαμινεργικοί αγωνιστές και αναστολείς της κατεχολ-Ο-μεθυλτρανσφεράσης) μπορεί επίσης να προκαλέσουν δυσκινησίες, ειδικά όταν συνδυάζονται με λεβοντόπα. Οι δυσκινησίες εμφανίζονται σε περίπου 4 στους 10 (40%) ανθρώπους με Πάρκινσον μετά από 4–6 χρόνια θεραπείας. Είναι συχνότερες σε νεανικό Πάρκινσον.

2. Δυστονία: Πρόκειται για επίμονες μυϊκές συσπάσεις που προκαλούν επαναλαμβανόμενες ή μη φυσικές κινήσεις ή επώδυνες στάσεις. Είναι επίσης συχνότερη σε νεανικό Πάρκινσον.

Τα «αόρατα» μη κινητικά συμπτώματα

Πολλοί ασθενείς εμφανίζουν μη κινητικά συμπτώματα, μερικές φορές πολλά χρόνια πριν φανούν οι πρώτες κινητικές αλλαγές. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής.

Ψυχική και συναισθηματική υγεία

1. Κατάθλιψη και άγχος: Η κατάθλιψη και το άγχος είναι πολύ κοινά συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν πριν τα κινητικά συμπτώματα. Η κατάθλιψη είναι μια κατάσταση συνεχούς λύπης ή αίσθησης ότι δεν υπάρχει ελπίδα. Το άγχος είναι υπερβολική ανησυχία, ένα αίσθημα ανασφάλειας ή φόβου.

2. Απάθεια: Έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε έδιναν χαρά.

3. Ψευδαισθήσεις: Μερικές φορές ο άνθρωπος με Πάρκινσον μπορεί να βλέπει ή να ακούει πράγματα που δεν είναι πραγματικά. Μπορεί να εμφανιστεί σε προχωρημένα στάδια της νόσου.

4. Παραληρητικές ιδέες: Ο ασθενής πιστεύει πράγματα που δεν ισχύουν, παρόλο που υπάρχει ξεκάθαρη απόδειξη ότι δεν είναι αληθινά. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι σίγουρος ότι τον παρακολουθούν ή ότι ο/η σύντροφός του τον απατά, ενώ αυτό δεν συμβαίνει. Μπορεί να εμφανιστεί σε προχωρημένα στάδια της νόσου.

5. Παρορμητικές συμπεριφορές: Υπερβολική ενασχόληση με  τυχερά παιχνίδια, αγορές, φαγητό ή σεξουαλικότητα. Εμφανίζονται σε 15-20 στους 100 (15%-20%) των ανθρώπων με Πάρκινσον κυρίως με τη λήψη ντοπαμινεργικών αγωνιστών.

6. Γνωστικές αλλαγές (αλλαγές στη σκέψη και μνημη): Μπορεί να εμφανιστεί αργή σκέψη ή προβλήματα μνήμης. Σε μεταγενέστερα στάδια, μπορεί ο άνθρωπος να παρουσιάσει άνοια που επηρεάζει τη μνήμη, προσοχή και γλώσσα.

Προβλήματα ύπνου

1. Αϋπνία: Πολλοί ασθενείς ξυπνούν συχνά μέσα στη νύχτα και δεν μπορούν να ξανακοιμηθούν εύκολα.

2. Ανήσυχος ύπνος ή έντονη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.

3. Έντονα όνειρα ή εφιάλτες.

4. Σωματική αναπαράσταση ονείρων: Μερικές φορές ο ασθενής κινείται ή μιλάει στον ύπνο του, σαν να ζει το όνειρο. Αυτό λέγεται διαταραχή ύπνου REM (RBD) και μπορεί να είναι από τα πρώτα σημάδια της νόσου Πάρκινσον, που εμφανίζεται αρκετά χρόνια πριν από άλλα συμπτώματα.

Αισθητηριακές αλλαγές

1. Απώλεια όσφρησης (ανοσμία/υποσμία): Η μείωση ή απώλεια της ικανότητας να μυρίζει ο άνθρωπος με Πάρκινσον μπορεί να είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα που συχνά εμφανίζεται χρόνια πριν τη διάγνωση της νόσου.

2. Νευροπαθητικός πόνος: Αυτό το είδος πόνου προκαλεί αίσθηση καψίματος, κρύου, ή μουδιάσματος. Συχνά εμφανίζεται στην πλευρά του σώματος που εκδηλώθηκαν τα αρχικά κινητικά συμπτώματα. Αν για παράδειγμα το Πάρκινσον ξεκίνησε με τρόμο στο δεξί χέρι, ο ασθενής είναι πιο πιθανό να εμφανίσει πόνο στο δεξί ώμο, καρπό ή δάκτυλα.

3. Προβλήματα όρασης: Προβλήματα στην όραση μπορεί επίσης να εμφανιστούν.

Συμπτώματα δέρματος

1. Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα: Εμφανίζονται λιπαρές, κόκκινες κηλίδες στο τριχωτό του κεφαλιού, στο πρόσωπο ή σε άλλα σημεία.

2. Πολύ ξηρό δέρμα.

3. Δικτυωτή κηλίδωση του δέρματος (livedo reticularis): Εμφανίζονται κηλίδες με μορφή «δικτύου» ή «ιστού αράχνης». Αυτό μπορεί να είναι ανεπιθύμητη ενέργεια της αμανταδίνης, ενός φαρμάκου που χρησιμοποιείται στη θεραπεία της νόσου Πάρκινσον.

Λειτουργίες του σώματος που γίνονται από μόνες τους (αυτόνομες)

1. Δυσκοιλιότητα και άλλα γαστρεντερικά προβλήματα: Είναι συχνά και μπορεί να αποτελούν αρχικά σημάδια της νόσου.

2. Προβλήματα ούρησης: Συμπτώματα όπως η ανάγκη για συχνή ούρηση (συχνουρία) ή δυσκολία συγκράτησης ούρων (ακράτεια) μπορεί να εμφανιστούν.

3. Ορθοστατική υπόταση: Απότομη πτώση πίεσης όταν σηκώνεται κανείς όρθιος από καθιστή ή ξαπλωτή θέση, που μπορεί να συνοδεύεται από ζάλη ή λιποθυμία.

4. Υπερβολική εφίδρωση: Ορισμένοι ασθενείς με Πάρκινσον ιδρώνουν περισσότερο από το συνηθισμένο.

5. Σεξουαλική δυσλειτουργία: Μπορεί να επηρεαστεί η σεξουαλική υγεία των ανδρών και των γυναικών εξαιτίας αλλαγών στο νευρικό σύστημα.

6. Σιελόρροια: Ορισμένοι άνθρωποι με Πάρκινσον έχουν περισσότερα σάλια από το συνηθισμένο.

Άλλα συμπτώματα

1. Κόπωση: Η έντονη αίσθηση κούρασης, ιδίως αργά μέσα στην ημέρα, που δεν βελτιώνεται πάντα με ξεκούραση, είναι ένα πολύ κοινό σύμπτωμα.

Να θυμάστε: Τα περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με θεραπευτικές επιλογές. Αν σας ανησυχούν, το καλύτερο πρώτο βήμα είναι να μιλήσετε με τον γιατρό σας. Ο ειδικός στις κινητικές διαταραχές μπορεί να βοηθήσει με έγκαιρη διάγνωση και σωστή φροντίδα.

Η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπει καλύτερη υποστήριξη και διατήρηση της αυτονομίας.